زهرا قرهچاهی؛ محسن موید؛ جمشید احمدیان؛ مامورو موراتا
چکیده
معادن سونگون و هفتچشمه در یک کمپلکس آتشفشانی- نفوذی در شمال باختر کشور (استان آذربایجان شرقی) و در پهنه مس ارسباران قرار گرفتهاند. دایکهای لامپروفیری سونگون با سنی جوانتر از الیگومیوسن شامل کانیهای بیوتیت، پلاژیوکلاز و پیروکسن و با بافت اصلی پورفیریتیک، جزو لامپروفیرهای کالکآلکالن- کرسانتیت ردهبندی میشوند و توده ...
بیشتر
معادن سونگون و هفتچشمه در یک کمپلکس آتشفشانی- نفوذی در شمال باختر کشور (استان آذربایجان شرقی) و در پهنه مس ارسباران قرار گرفتهاند. دایکهای لامپروفیری سونگون با سنی جوانتر از الیگومیوسن شامل کانیهای بیوتیت، پلاژیوکلاز و پیروکسن و با بافت اصلی پورفیریتیک، جزو لامپروفیرهای کالکآلکالن- کرسانتیت ردهبندی میشوند و توده کوارتزمونزونیت پورفیری سونگون را گسستهاند. دایکهای لامپروفیری هفتچشمه با سنی جوانتر از الیگومیوسن، شامل کانیهای بیوتیت، فلدسپار قلیایی و پیروکسن و با بافتهای اصلی هیالومیکرولیتیک پورفیری و جریانی، جزو لامپروفیرهای کالکآلکالن- مینت به شمار میروند و توده کوارتزدیوریت هفتچشمه را گسستهاند. بررسی نمودارهای عنکبوتی، نشاندهنده غنیشدگی LREEها نسبت به MREEها و HREEها در آنهاست که احتمال تشکیل این سنگها از یک منشأ غنیشده را نشان میدهد. بررسی ویژگیهای ژئوشیمیایی لامپروفیرهای مورد مطالعه نشان میدهد که نوع ماگمای تشکیل دهنده آنها از نوع لامپروفیرهای کالکآلکالن و محیط زمینساختی آنها وابسته به کمان ماگمایی است. این لامپروفیرها از درجه پایین ذوببخشی گارنتلرزولیت به وجود آمدهاند.
محمد فدائیان؛ احمد جهانگیری؛ محسن موید
چکیده
منطقه مورد مطالعه در استان اردبیل و شمال شهرستان مشکینشهرواقع شده است.بیش از 200 دایک با ترکیب سنگ شناسی بازالتی، تفریتی، آندزیتی و تراکی آندزیتی به سن ائوسن در این ناحیه رخنمون دارند. کانی های کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز، آنالسیم و گاهی الیوین به صورت درشت بلور در این سنگها حضور دارند. مطالعات شیمی کانی، نوع کلینوپیروکسن ها ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در استان اردبیل و شمال شهرستان مشکینشهرواقع شده است.بیش از 200 دایک با ترکیب سنگ شناسی بازالتی، تفریتی، آندزیتی و تراکی آندزیتی به سن ائوسن در این ناحیه رخنمون دارند. کانی های کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز، آنالسیم و گاهی الیوین به صورت درشت بلور در این سنگها حضور دارند. مطالعات شیمی کانی، نوع کلینوپیروکسن ها در سنگهای مورد مطالعه را دیوپسید معرفی مینماید. این پیروکسن ها عدد منیزیم نسبتا بالا یی بین 77/0-99/0 دارند. وجود انواع منطقه بندی نوسانی عادی و معکوس در کلینوپیروکسن ها نشان دهنده نقش و عملکرد گسترده فرایند تفریق در تکامل سنگهای این ناحیه است، غنی شدگی عناصر Ti, Al, Na, K از هسته پیروکسن ها به سمت حاشیه میتواند تاثیر فرایند متاسوماتیزم گوشته ای را در هنگام صعود ماگمای بازیک با ترکیب بازالتی را تقویت نماید. نمودار های تعیین سری ماگمایی و محیط زمین ساختی و همچنین مقایسه ترکیب شیمیایی پیروکسن های مورد مطالعه با پیروکسن های موقعیت های تکتونکی مختلف، نشان می دهد که کلینوپیروکسن های مورد مطالعه با ترکیب آلکالن انطباق خوبی با محیط زمین ساختی کمان ماگمایی از خود نشان میدهند. طبق مطالعات دما- فشار سنجی، فشار تبلور محاسبه شده برای تشکیل کلینوپیروکسن های سنگهای مورد مطالعه بین 7-14 کیلوبار و دمای تبلور بین 1150-1200درجه سانتیگراد محاسبه شده است. عمق تشکیل و تبلور پیروکسن ها در ماگمای سازنده بین 65-55 کیلومتر و به طور متوسط حدود 60 کیلومتر برای سنگهای مورد مطالعه برآورد میشود .
محمدرضا حسینزاده؛ سجاد مغفوری؛ محسن موید؛ امیر رحمانی
چکیده
کانسار مس- طلای خلیفهلو در 7 کیلومتری شمال خرمدره، در بخش مرکزی پهنه ماگمایی طارم جای گرفته است. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوه کانسار شامل واحدهای آتشفشانی، نیمهآتشفشانی و نفوذی است که در ارتباط با زمینساخت و فعالیت ماگمایی ائوسن جایگزین شدهاند. شروع رخدادهای آتشفشانی با حجم گستردهای از گدازههای آندزیتی- تراکی آندزیتی ...
بیشتر
کانسار مس- طلای خلیفهلو در 7 کیلومتری شمال خرمدره، در بخش مرکزی پهنه ماگمایی طارم جای گرفته است. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوه کانسار شامل واحدهای آتشفشانی، نیمهآتشفشانی و نفوذی است که در ارتباط با زمینساخت و فعالیت ماگمایی ائوسن جایگزین شدهاند. شروع رخدادهای آتشفشانی با حجم گستردهای از گدازههای آندزیتی- تراکی آندزیتی و پیروکلاستیک همراه بوده که در ادامه توسط توده کوارتزمونزونیت قطع شده است. کانیزایی مس- طلا در کانسار خلیفهلو در ارتباط تنگاتنگ با رخدادهای برشی و رگهای است. میزبان اصلی کانیزایی، برشها و رگههای همراه با گسلها هستند. بهترین و بیشترین رخداد کانیزایی درون رگههای سیلیسی رخ داده است. دو مرحله کانیزایی را میتوان در کانسار خلیفه لو تشخیص داد. این مراحل بهصورت یک روند از برش ناحیهای (فاز اول مرحله اول) به رگههای سیلیسی- سولفیدی طلادار (فاز دوم مرحله اول) و برشهای اکسیدی (فاز اول از مرحله دوم) تا رگههای اکسیدی اسپیکیولاریتی (فاز دوم از مرحله دوم) در کانیشناسی برشها و رگهها دیده میشود. کانیسازی طلا در همراهی با سولفیدهای دانهپراکنده در سیمان گرمابی و رگههای قطع کننده آنها در مرحله اول (فاز دوم) رخ داده است. دگرسانی گرمابی در کانسار خلیفهلو دارای یک الگوی تمرکز نسبی است. دگرسانیهای سیلیس حفرهای و آرژیلیک در ارتباط نزدیک با بخشهای پرعیار طلا هستند. دگرسانی پروپیلیتیک بیشتر در پیرامون و حاشیه توده معدنی گسترش دارد. پیریت، کالکوپیریت، بورنیت، کوولیت، کالکوسیت و هماتیت به همراه طلای آزاد، کانیهای معدنی را در کانسار خلیفهلو تشکیل میدهند. بافت کانهها بسیار گوناگون و شامل انواع بافتهای دانهپراکنده، برشی، رگه- رگچهای، جانشینی و تیغهای است. مطالعات انجام شده در مقیاسهای مختلف، عوامل کنترلکننده تمرکز کانیزایی در کانسار خلیفهلو را جایگیری نزدیک به سطح توده کوارتزمونزونیت پورفیری غنی از مواد فرار، رخدادهای برشی- رگهای و دگرسانی گرمابی نشان میدهند. نتایج مطالعات و همچنین مقایسه ویژگیهای اصلی کانسار خلیفهلو با کانسارهای طلای اپیترمال گویای آن است که کانسار خلیفهلو از دید ویژگیهای زمینشناسی، دگرسانی و کانیزایی بیشترین همانندی را با کانسارهای اپیترمال نوع سولفیداسیون بالا دارد.
نصیر عامل؛ محسن موید؛ علی عامری؛ منصور وثوقی عابدینی؛ محمد هاشم امامی؛ محسن مؤذن
چکیده
ماگماتیسم کلسیمی- قلیایی با سن پلیو ـ کواترنری در منطقه آذربایجان و شمال باختر ایران به شکلهای گوناگون از جمله آتشفشان چینهای، گنبد و روانههای آتشفشانی ظاهر شده و شامل آتشفشانی- آواریها، بازالتهای آندزیتی، آندزیت، داسیت، ریوداسیت و ریولیت است. این مجموعه آتشفشانی با مرز دگرشیب بر روی واحدهای رسوبی با سن میوسن ...
بیشتر
ماگماتیسم کلسیمی- قلیایی با سن پلیو ـ کواترنری در منطقه آذربایجان و شمال باختر ایران به شکلهای گوناگون از جمله آتشفشان چینهای، گنبد و روانههای آتشفشانی ظاهر شده و شامل آتشفشانی- آواریها، بازالتهای آندزیتی، آندزیت، داسیت، ریوداسیت و ریولیت است. این مجموعه آتشفشانی با مرز دگرشیب بر روی واحدهای رسوبی با سن میوسن قرار دارد. بررسی ترکیب شیمیایی سنگهای حد واسط تا اسید نشان میدهد که ماگمای تشکیل دهنده سنگهای یاد شده کلسیمی- قلیایی است و با نسبت Na2O / K2O> 1مشخص میشود و در محدوده ماگماهای پتاسیم متوسط و متاآلومینوس قرار میگیرند. این سنگها غنیشدگی در LILE، و U و تهیشدگی در عناصر Y،Nb و HREE نشان میدهند. الگوی عناصر خاکی کمیاب این سنگها به شدت تفریق یافته است و فاقد بیهنجاری منفی Eu است.
محیط زمینساختی این سنگها در محدوده کمانهای ماگمایی پس برخوردی و کمانهای حاشیه قارهای فعال قرار میگیرد. ادامه همگرایی صفحههای عربستان و اوراسیا پس از برخورد در اواخر میو- پلیوسن به اوج خود رسیده و سبب ستبرشدگی، کوتاه شدگی و فراخاست قابل توجه پوسته در شمال باختر ایران و خاور ترکیه شده و فلات مرتفع ایران- ترکیه را بهوجود آورده است. در اثر بههم خوردن و آشفتگی در ترازهای حرارتی و فراخاست، گوشته سست کرهای دچار ذوب بخشی با آهنگ کم، با حضور گارنت در بازمانده شده است و ماگمای بازی قلیایی تشکیل شده است. صعود ماگمای بازی داغ و استقرار آن در پوسته سبب توسعه ذوب بخشی در این ناحیه شده و ماگماهای اسیدی تشکیل شده است. این ویژگی باعث شده است که ابتدا ماگمای اسید از ذوب پوسته و محصولات پرتابی آن خارج شده و سپس ماگمای بازی قلیایی فوران کند، لذا وجود سریهای معکوس آتشفشانی که در آن واحدهای بازالتی قلیایی اولیویندار در بالا و سنگهای حدواسط تا اسیدی در زیر قرارگرفتهاند، از علائم فعالیت آتشفشانی دونمایی(بایمودال) در پلیو- کواترنر آذربایجان است. ماگمای هیبرید حاصل از آمیختگی ماگمای اسیدی با منشأ پوستهای و بازی با منشأ گوشته مولد سنگهای حدواسط بوده است. ویژگیهای شیمیایی دو ماگما با هم متفاوت بوده و یکی از آنها خاصیت کلسیمی- قلیایی داشته و دیگری قلیایی- بازی است. در تحول ماگمایی سنگهای آتشفشانی پلیو-کواترنر آذربایجان فرایندهای (AFC) نیز مؤثر بوده است و این مسئله با شواهد کانی شناسی و نمودارهای تغییرات عناصر اصلی و جزئی قابل درک است. مقایسه شواهد زمینشناختی و ویژگیهای زمینشیمیایی واحدهای آتشفشانی شمال باختر ایران و خاور ترکیه در پلیو-کواترنر نشان میدهد که سیر تحولی یکسانی در تکوین ماگمای این مناطق وجود داشته است.